ΤΟ ΣΑΤΕΡΙ

Νίκος Κουσιουνέλος‎

 Δόξα Αρκαδίας

 

 ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΜΑΣ 

ΤΟ ΣΑΤΕΡΙ

Το σατέρι ήταν ένα είδος ζυγαριάς. Η ονομασία του ίσως προέρχεται απο την αρχαία ελληνική λέξη στατήρ που σήμαινε ζυγισμένο σταθερό βάρος. Ενας στατήρας που λεγόταν και καντάρι αντιστοιχούσε σε 44 οκάδες.

Στο χωριό μας συνήθως ζύγιζαν τα γεννήματα, το αλεύρι αλλά και τα σφαχτά και κυρίως το γουρούνι. Το σατέρι αποτελούνταν απο μια τετράπλευρη μεταλλική ράβδο παχους 1-2 πόντων που πάνω της ηταν χαραγμένοι αριθμοί που αντιστοιχούσαν στο βάρος του ζυγιζομενου προιόντος.Στην ράβδο συρόταν ενα μεταλλικό στρογγυλό βαρίδι, Απο την ράβδο κρέμονταν με αλυσίδες δυο αγκίστρια για να μαγκώνουν το βάρος.Πάνω απο την ράβδο άλλο ενα άγκιστρι-τσιγκέλι για να κρέμεται το σατέρι.Το κρέμασμα γινόταν απο το πατερό του σπιτιού, οταν το ζύγισμα γινόταν στο σπίτι και το φορτίο ηταν βαρύ ή απο ενα γερό κλαδί δέντρου οταν η ζύγιση γινόταν στο χωράφι.Όταν το βάρος ηταν μικρό π.χ ενα σακί τότε το σατέρι κρέμοταν απο ενα κοντάρι που στηρίζονταν στους ωμους των δυο που έκαναν το ζύγισμα οπως οι γυναίκες της φωτογραφίας.

Με το σατέρι ζύγιζαν τα γεννήματα αμέσως μετά το αλώνισμα και πριν αποθηκευτούν στα κασόνια. Θυμάμαι μάλιστα οτι την εποχή εκείνη κυκλοφορούσαν στο χωριό "ειδήσεις" οτι ο τάδε "εβγαλε" τοσες οκάδες σιτάρι,τόσο κριθάρι και πάει λέγοντας..

Ζύγιζαν επίσης το σιτάρι πριν το πάνε στο νερόμυλο για να παρακολουθήσουν κατα κάποιο τρόπο τον μυλωνά,γνωρίζοντας προφανώς την σχέση σιτάρι-αλεύρι- πίτουρο.

Εκτος όμως απο τα προιόντα, ζυγίζονταν και οι ίδιοι με το σατέρι οταν αυτό ήταν κρεμασμένο στο πατερό.

Έβαζαν στούς δυο κάτω γάντζους του σατεριού ενα πολύ γερό καντρόνι απο κλαδί δέντρου (χοντρό στιλιάρι) και αφου ακουμπούσαν επάνω του την κοιλιά τους "δίπλωναν" το κορμί τους σήκωναν τα ποδια τους να μην ακουμπάνε στο έδαφος , η ζύγιση γινόταν και ακολουθούσαν τα σχόλια των παρευρισκομένων σχετικά με το βάρος του ατόμου που ζυγίστηκε.

Την εποχή εκείνη,1953 και πριν θα ήταν με το σκεπτικό οτι η οκά καταργήθηκε το 1954(οι συναλλαγές ομως μεταξύ των συγχωριανών συνεχίστηκαν και αργότερα με την οκά)λειτουργόυσαν στη Βυτίνα μαθητικές κατασκηνώσεις οπου πήγαιναν μαθητές και απο το χωριό μας μετα απο κάποια επιλογή που γινόταν.

Οι γονείς των μαθητών που επιλέγονταν για την κατασκήνωση,ζύγιζαν τα παιδιά τους προ και μετά την κατασκήνωση για να διαπιστώσουν αν "ξεγύρισαν".Μήπως και σήμερα δεν γίνεται το ίδιο;Δεν έχετε ακούσει κάποιους να λένε "πήρα δυο κιλά στις διακοπές μου".Ας είναι.Τα παιδιά φυσικά και έπαιρναν βάρος.Προγραμματισμένα γεύματα,πρωινό,κρέμες ,βούτυρο,μαρμελάδες κλπ που δεν τα γνώριζαν καν(το μαθητικό πρωινό στο σχολείο άρχισε αργότερα).

Εκτος αυτου όμως στην κατασκήνωση είχε παιγνίδι και ανάπαυση ενω στο χωριό τους καλοκαιρινούς μήνες υπήρχαν δουλειές και μάλιστα αρκετές!

Νίκος Κουσιουνέλος

03/09/2017